ΧΩΡΙΣ ΤΟ ΣΩΜΑΤΙΔΙΟ ΤΟΥΣ ΔΕΝ ΘΑ ΥΠΗΡΧΑΜΕ

ΠΙτερ Χιγκς, Ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου

Είναι μάλλον η πρώτη, ίσως και η τελευταία, φορά που ένα Βραβείο Νομπέλ στη Φυσική έκανε χαρούμενους τόσο πολλούς ανθρώπους. Σαν να το είχαν πάρει δηλαδή και αυτοί μαζί με τον Francois Englert, 80 ετών σήμερα, και τον Peter Higgs, ήδη στα 84 του. Ο λόγος για τους 7.000 περίπου ανθρώπους που εργάζονται στο CERN, το κοινό κέντρο επιστημονικής έρευνας για όλη την Ευρώπη. Βραβείο Νομπέλ στη Φυσική δεν δίδεται σε καμία θεωρία αν δεν επιβεβαιωθεί πειραματικά. Ακόμη και ο Αϊνστάιν τιμήθηκε με το βραβείο αυτό για το φωτοηλεκτρικό φαινόμενο, που επιβεβαιώθηκε από τα πειράματα, και όχι για τις Θεωρίες της Σχετικότητας.

 Οι ψίθυροι που έφθασαν από τα παρασκήνια μάλιστα λένε ότι έγινε καβγάς μέσα στην επιτροπή απονομής διότι κάποιοι ήθελαν να είναι μέσα στους βραβευμένους και ο επικεφαλής του CERN αλλά το Νομπέλ δίδεται μόνο σε πρόσωπα, όχι συλλογικά σε οργανισμούς ή πανεπιστήμια ή εργαστήρια. Ευτυχώς είχε προηγηθεί η τελετή της 4ης Ιουλίου του 2012 όπου επίσημα επιβεβαιώθηκε ότι πρέπει πλέον να πιστέψουμε ότι υπάρχει ένα τέτοιο σωματίδιο, όπως περίπου το περιέγραψαν στο χαρτί και ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον ο Englert και λίγο αργότερα ο Higgs.

Και όλα αυτά γιατί μέχρι τα πρώτα 100 δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου μετά την υποτιθέμενη μοναδική και Μεγάλη Εκρηξη όλη η ύλη είχε μια τάση να συμπεριφέρεται αχαλίνωτα, χωρίς τους περιορισμούς της μάζας και του βάρους, με ταχύτητες του φωτός, και όλα να είναι συμμετρικά αλλά χωρίς μορφή συγκεκριμένη. Και εκεί κάπου μια συμμετρία χαλάει, ένας κόκκος άμμου στο γρανάζι της δημιουργίας δίνει σε όλο αυτό το Σύμπαν μιαν άλλη τροπή. Αρχίζουν να δημιουργούνται πεδία και να ασκούνται δυνάμεις στην ύλη, διαμορφώνονται σωματίδια, ενώνονται σε άτομα, τα άτομα σε μόρια και τελικά προκύπτουμε εμείς και όλα τα αστρικά σώματα που μας περιβάλλουν.

Εμείς όμως κάποια στιγμή αρχίσαμε να ψάχνουμε τις εξηγήσεις και τη λογική αυτής της κατάληξης. Το έκανε και εδώ στην Ελλάδα ο Δημόκριτος και δεν τον ξέχασαν οι σουηδοί ακαδημαϊκοί που έγραψαν την εφετινή αιτιολογία της απονομής. Οι επόμενοι έφτιαξαν μια ολόκληρη θεωρία που δικαιολογεί και αποδεικνύεται με πειράματα η ορθότητά της για τα πεδία που μας περιβάλλουν και τα αντίστοιχά τους σωματίδια. Και δεν υπάρχουν μόνο τα υλικά σωματίδια που κάτι ξέρουμε οι περισσότεροι για την ύπαρξή τους αλλά και κάποια άλλα, τα σωματίδια πεδίου που λειτουργούν σαν αδιόρατοι ενδιάμεσοι και κάνουν να επηρεάζεται ένα σωματίδιο από την ύπαρξη ενός πεδίου. Και όταν λέμε πεδίο εννοούμε μια ιδιότητα απλωμένη σε έναν χώρο που επηρεάζει όποιον βρεθεί εκεί μέσα και έχει την κατάλληλη δομή. Φθάνουμε λοιπόν και στους Englert και Higgs, που αναζήτησαν ποιο είναι εκείνο το σωματίδιο που κάνει τα άλλα σωματίδια να «αισθάνονται» το ότι έχουν μάζα. Το σύστημα που είχαμε φτιάξει και ονομαζόταν καθιερωμένο μοντέλο φαινόταν να λειτουργεί πολύ καλά, αρκεί να δεχόμαστε ότι δεν είχαν τα σωματίδιά του μάζα, ήταν δηλαδή όλα κάτι σαν το φωτόνιο. Το ανθρώπινο μυαλό φαίνεται πως κατάφερε να βρει και εδώ τη λύση. Να περιγράψει με κατάλληλο τρόπο και με όλες τις παραξενιές του το πεδίο που έδινε μέσα από το σωματίδιο Higgs στα άλλα σωματίδια, πλην του φωτονίου, τη... μαζικότητά τους, την «αίσθησή» τους ότι έχουν υλικότητα. Ακριβώς όπως όταν μόλις μπούμε μέσα στο νερό αποκτούμε και εμείς μιαν άλλη αίσθηση της ύλης μας που δεν την είχαμε στον αέρα. Το πεδίο, που είναι υπεύθυνο για τη μάζα και ονομάζεται και αυτό πεδίο Higgs, έχει παρομοιαστεί ακόμη και με ένα είδος κόλλας ή και μαρμελάδας, απλωμένης σε όλο το Σύμπαν που δεν παύει ποτέ να υπάρχει, ακόμη και στο πλήρες κενό, δεν έχει διακόπτη που να το κλείσει, και δημιουργεί στα σώματα αυτή τη συμπεριφορά της μάζας.

Η Φυσική δεν τελειώνει με το σωματίδιο αυτό, το είπε και ο κ. Higgs. Υπάρχουν και άλλα μεγάλα προβλήματα να λυθούν, όπως η Σκοτεινή Ενέργεια και η Μάζα και η βράβευση αυτή θα αναγκάσει μάλλον τους πολιτικούς να συναινέσουν στο να συνεχίσει το CERN να ψάχνει. Κάποιος αναγνώστης ρώτησε λίγα λεπτά μετά την αναγγελία του Νομπέλ για τη Φυσική μέσω Internet την επιστημονική συντάκτρια της σουηδικής εφημερίδας «Dagens Nyheter»: «Και σε τι θα βοηθήσει αυτό το Alzheimer;». Η απάντηση που πήρε ήταν: «Αν δεν είχαμε το CERN και την έρευνά του δεν θα μιλούσαμε μαζί αυτή τη στιγμή».

 Αναδημοσίευση από το ΒΗΜΑ 20/10/2013.