ΤΑ ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ

ΤΑ ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ

Ο βιολογικός κύκλος του κουνουπιού αποτελείται από το αβγό, τα προνυμφικά στάδια (προνύμφη), τη νύμφη και τέλος το ακμαίο. Εκτός από το τελευταίο στάδιο (ακμαίο-το γνωστό ενοχλητικό κουνούπι που μας τσιμπά) όλα τα άλλα διαβιούν στο νερό.

Η διάρκεια του βιολογικού κύκλου των κουνουπιών εξαρτάται κυρίως από τη θερμοκρασία. Η διάρκεια της ζωής των ενηλίκων κουνουπιών (ακμαίων) εξαρτάται συνήθως από διάφορους παράγοντες όπως πχ θερμοκρασία, υγρασία, το φύλο του κουνουπιού και την εποχή του χρόνου. Τα αρσενικά ακμαία ζουν για περίπου μία εβδομάδα ενώ τα θηλυκά ζουν περισσότερο και ανάλογα με τους παραπάνω παράγοντες το διάστημα αυτό μπορεί να φτάσει έως και ένα μήνα. Τα κουνούπια, εκτός της όχλησης που προκαλούν, είναι οι φορείς αρκετών ασθενειών για τον άνθρωπο όπως ελονοσία (malaria), Δάγκειος αιμορραγικός πυρετός (dengue hemorrhagic fever), κίτρινος πυρετός (Yellow fever virus), τσικουνγκούνια (chikungunya) και ο ιός του Δυτικού Νείλου (West Nile virus). 

ΣΤΑΔΙΑ 

ΑΒΓΟ 

Το θηλυκό κουνούπι θα εντοπίσει μία κατάλληλη υδατική εστία και θα αφήσει τα αβγά της. Η περίοδος επώασης (ο χρόνος μεταξύ ωοτοκίας και εκκόλαψης) είναι δυνατόν να διαφέρει σημαντικά ανάμεσα στα είδη. Τα ωά που τοποθετούνται άμεσα στην επιφάνεια του νερού εκκολάπτονται σε 1-3 ημέρες γεγονός, ανάλογα με τη θερμοκρασία. Ορισμένα είδη τοποθετούν τα ωά τους σε υγρό χώμα ή σε άλλο υγρό υπόστρωμα (π.χ. κορμούς δένδρων) όμως ο χρόνος επώασης ποικίλει αφού τα ωά αυτά θα εκκολαφθούν όταν κατακλυστούν από νερό (βρόχινο, λιωμένο χιόνι ή βρεθούν σε κάποια άλλη παρόμοια κατάσταση). Το θηλυκό, ανάλογα με το είδος, γεννά 100 έως 500 ωά (300 κατά μέσο όρο) σε κάθε γονοτροφικό κύκλο. Στις επόμενες ωοτοκίες, οι οποίες μπορεί να φτάσουν και τις 10, γεννά μικρότερο αριθμό. 

ΠΡΟΝΥΜΦΗ 

Η εκκόλαψη των αβγών θα δώσει τις προνύμφες πρώτου σταδίου. Οι μικροσκοπικές προνύμφες τρέφονται με μικροοργανισμούς και άλλα οργανικά σωματίδια στο νερό αυξάνοντας το μέγεθός τους. Οι προνύμφες είναι ένα ενεργά τρεφόμενο στάδιο και παρουσιάζουν γρήγορη κίνηση με χαρακτηριστικό το γύρισμα του κοιλιακού τους τμήματος. Έχουν 4 περιόδους (ή στάδια) ανάπτυξης που ονομάζονται 1η, 2η, 3η και 4η ηλικία, με το κάθε αυξανόμενο στάδιο να είναι μεγαλύτερο σε μέγεθος από το προηγούμενο. Η συνολική χρονική διάρκεια στο στάδιο αυτό εξαρτάται από το είδος του κουνουπιού και τη θερμοκρασία του νερού με συνήθη χρόνο εξέλιξης τις 7-10 ημέρες. Πολλές φορές όταν οι θερμοκρασίες είναι κατάλληλες και υπάρχει αρκετή τροφή, ο χρόνος αυτός μπορεί να είναι αρκετά σύντομος όπως 5 – 7 ημέρες. Στο τέλος της ανάπτυξης της 4ης ηλικίας οι προνύμφες εκδύονται και περνούν στο νυμφικό στάδιο. 

ΝΥΜΦΗ 

Οι νύμφες που προκύπτουν από τις προνύμφες έχουν σχήμα «κόμματος». Σε αντίθεση με τα περισσότερα έντομα, οι νύμφες των κουνουπιών είναι πολύ ενεργητικές και αντίστοιχα με τις προνύμφες είναι και αυτές υδρόβιες. Διαφέρουν όμως σημαντικά από τις προνύμφες στο σχήμα και στη μορφή. Το εμπρόσθιο τμήμα τους είναι αρκετά μεγάλο και αποτελείται από το κεφάλι και το θώρακα (κεφαλοθώρακας). Το τμήμα αυτό φέρει ένα ζεύγος αναπνευστικών εξαρτημάτων (αναπνευστικό σιφώνιο) στην άκρη, με αποτέλεσμα κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα παραμένουν στην επιφάνεια του νερού. Κατά τη διάρκεια του νυμφικού σταδίου οι νύμφες δεν τρέφονται και ο βίος τους είναι σύντομος (συνήθως 3 ημέρες ή και μικρότερος). 

ΑΚΜΑΙΟ – ΚΟΥΝΟΥΠΙ 

Όταν το ακμαίο (η γνωστή μορφή του κουνουπιού που όλοι γνωρίζουν) σχηματιστεί πλήρως, η νύμφη αρχίζει να εισπνέει αέρα. Αυτό έχει ως συνέπεια να αυξηθεί η εσωτερική πίεση και το ακμαίο ξεπροβάλλει σιγά-σιγά από το νυμφικό περίβλημα και στέκεται στην επιφάνεια του νερού. Το στάδιο αυτό είναι το τελευταίο του βιολογικού κύκλου. Εδώ οι τροφικές απαιτήσεις των ενηλίκων κουνουπιών διαφέρουν ανάλογα με το φύλο. Τα μεν στοματικά μόρια του αρσενικού είναι ατελώς ανεπτυγμένα και κατάλληλα μόνο για πρόσληψη νέκταρ, ενώ αντίθετα, στα θηλυκά είναι ισχυρά και κατάλληλα για τομή του δέρματος και μύζηση του αίματος. 

Το κουνούπι που τσιμπά… 

Όπως όλα τα έντομα έτσι και τα κουνούπια χρειάζονται ενέργεια για τις δραστηριότητες που επιτελούν (όπως πτήση, σύζευξη, κ.α.), την οποία λαμβάνουν από το νέκταρ των λουλουδιών, τις εκκρίσεις εντόμων (π.χ. αφίδες) και τα ώριμα φρούτα. Τα θηλυκά κουνούπια, μόνο, χρειάζονται επιπλέον και αίμα, ως πηγή πρωτεϊνών, για την παραγωγή των ωών τους

Ε.U. LIFE CONOPS 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ PHOTOS BY KONSTANTINOS P. TSIANTIS