Διαβήτης: Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη, στο επίκεντρο τίθεται το πρώτο γεύμα της ημέρας που είναι καθοριστικό για την υγεία μας. Διαβάστε ακόμη για τα πρόσφατα επιτεύγματα στη μάχη κατά της νόσου και για την οδύσσεια των ελλήνων ασθενών

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  16/11/2014 05:45

 

Πριν από δύο ημέρες, στις 14 Νοεμβρίου, «γιορτάστηκε» για άλλη μία χρονιά η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη - κανείς βέβαια δεν μπορεί να κάνει λόγο για... γιορτή όταν μιλούμε για μια νόσο που πλήττει περί τα 400 εκατομμύρια άτομα και οδηγεί σε περισσότερους από πέντε εκατομμύρια θανάτους ετησίως σε ολόκληρο τον κόσμο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη (IDF). Ενας λόγος παραπάνω για να μη... γιορτάζουμε όταν οι προβλέψεις αναφέρουν ότι οι πάσχοντες από διαβήτη θα εκτοξευθούν στα περίπου 600 εκατομμύρια ως το 2035, ενώ οι θάνατοι θα αυξηθούν κατά περισσότερο από 50% τα επόμενα 10 έτη.

Η IDF σκέφτηκε για εφέτος ότι η καλή μέρα (ενάντια στον διαβήτη) από το πρωί φαίνεται - και δη από το πρωινό - και έτσι έδωσε έμφαση στο... πιάτο αλλά και στο ποτήρι μας με μότο της το «Off to the right start». Είναι απολύτως απαραίτητο, πάντως, όπως θα διαβάσετε, να βρίσκονται συνεχώς στο «οn» οι προσπάθειες των ερευνητών, των γιατρών αλλά και των ίδιων των ασθενών ώστε να μπει κάποια ημέρα το «τέρας» που λέγεται διαβήτης στο «off». Με αφορμή την Παγκόσμια αυτή Ημέρα (που πρέπει να είναι πρωτίστως σκέψης και περαιτέρω δράσης) «Το Βήμα» σάς παρουσιάζει τα τελευταία επιστημονικά και κοινωνικά στοιχεία από το μέτωπο του διαβήτη παγκοσμίως και στη χώρα μας. Καλό σας πρωινό (γενικώς και ειδικώς)...

Γιατί το πρωινό μπορεί να κάνει τη διαφορά

Για ποιον λόγο η εφετινή Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη ήταν αφιερωμένη στο πρώτο γεύμα της ημέρας; Διότι, όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία, το σωστό πρωινό μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2 αλλά και τις επιπλοκές στα άτομα που ήδη πάσχουν από τη νόσο, ενώ η παράλειψη του πρωινού οδηγεί σε αύξηση του βάρους _ και πιθανότατα σε διαβήτη από άλλη οδό. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως σημειώνει η IDF, οι δαπάνες υγείας για τη διαχείριση του διαβήτη και των επιπλοκών του αγγίζουν τα 550 δισ. δολάρια (πάνω από 440 δισ. ευρώ) - στην Ελλάδα, σύμφωνα με την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, ο διαβήτης κοστίζει στο σύστημα υγείας περίπου 1 δισ. ευρώ.

Αν όμως «σβήσουμε» από τον χάρτη τους παράγοντες κινδύνου για διαβήτη τύπου 2 (και μιλούμε μόνο για τον διαβήτη τύπου 2, που οφείλεται στον τρόπο ζωής μας, καθώς η αυτοάνοση μορφή του διαβήτη που «χτυπά» συνήθως στην παιδική ηλικία, ο διαβήτης τύπου 1, δεν είναι δυνατόν να προληφθεί), μπορούμε να γλιτώσουμε ως και το 11% των δαπανών υγείας ετησίως σε κάθε χώρα του πλανήτη. Και το σημαντικότερο, μπορούν να σωθούν πολλές ζωές: ποσοστό μεγαλύτερο του 70% των περιπτώσεων διαβήτη τύπου 2 δεν θα μπουν ποτέ στον... παγκόσμιο χάρτη ή θα καθυστερήσουν σημαντικά να εμφανιστούν αν υιοθετηθεί ένας πιο υγιεινός τρόπος ζωής που θα περιλαμβάνει σωστή διατροφή, άσκηση (ακόμη και ήπια, αφού μια απλή καθημερινή βόλτα μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου κατά 35%-40%), αποφυγή του αλκοόλ και του καπνίσματος. Σε τι αντιστοιχεί αυτό το ποσοστό; Σε πρόληψη 150 εκατομμυρίων νέων περιπτώσεων διαβήτη έως το 2035. Με δεδομένο ότι ένας από τους κύριους «πυλώνες» της υγιεινής διατροφής είναι το σωστό πρωινό, το τι θα βάλουμε στο πιάτο αλλά και στην κούπα και στο ποτήρι μας προτού ξεκινήσουμε την ημέρα αποδεικνύεται τελικώς «συνταγή» επιτυχίας (ή και αποτυχίας, αν πράξουμε λανθασμένα) στη μάχη με τον διαβήτη.

Μια μάχη πάντως που σε καμία περίπτωση, όπως αναφέρουν οι αρμόδιοι οργανισμοί, δεν πρόκειται να τελειώσει σύντομα - αντιθέτως, όλα μαρτυρούν ότι συνεχώς θα εντείνεται όσο ο πληθυσμός εξακολουθεί να «φουσκώνει» εξαιτίας του ότι ακολουθεί ολοένα και χειρότερης ποιότητας διατροφή και καθιστική ζωή. Είναι έτσι επόμενο αυτή η ζοφερή πραγματικότητα σε συνδυασμό με τις ακόμη πιο ζοφερές προβλέψεις για το μέλλον να κάνουν μια άλλη μάχη να φουντώνει: την επιστημονική που έχει ως στόχο την καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών. Σε αυτό το μέτωπο το τελευταίο διάστημα μετρούμε νίκες, όπως αναφέρει στο «Βήμα» ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για τη Μελέτη του Διαβήτη (European Association for the Study of Diabetes, EASD), καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ Αντριου Μπόλτον. Ο πρόεδρος της EASD στέκεται αρχικώς σε δύο πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις οι οποίες υπόσχονται να... στριμώξουν για τα καλά τον διαβήτη τύπου 1.

Βιονικό πάγκρεας από το... κινητό!

To «βιονικό» πάγκρεας δοκιμάστηκε με επιτυχία σε ενηλίκους αλλά και σε εφήβους. (Φωτογραφία: AP/Boston University Department of Biomedical Engineering)

Η πρώτη, η οποία παρουσιάστηκε μέσα στο καλοκαίρι στην επιθεώρηση «New England Journal of Medicine», αφορούσε μια προχωρημένη έκδοση «βιονικού παγκρέατος» η οποία δοκιμάστηκε από ειδικούς του Πανεπιστημίου της Βοστώνης και του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης σε ενηλίκους αλλά και σε εφήβους στο πλαίσιο πενθήμερης κλινικής δοκιμής εκτός νοσοκομειακού περιβάλλοντος. Τι σημαίνει «βιονικό πάγκρεας»; Πρόκειται για μια συσκευή που ελέγχει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ατόμων με διαβήτη τύπου 1 και ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού τους χορηγεί ανά πάσα στιγμή ινσουλίνη ή γλυκαγόνη (ορμόνη που αυξάνει τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος σε περίπτωση υπογλυκαιμίας). Σύμφωνα με τους ερευνητές, η συσκευή ξεπέρασε κάθε προσδοκία σε ό,τι αφορούσε τη ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος και την πρόληψη της υπογλυκαιμίας. Συγχρόνως προσαρμόστηκε αυτόματα στις διαφορετικές ανάγκες των ασθενών και κυρίως των εφήβων που λόγω της ταχείας ανάπτυξής τους και των ορμονικών αλλαγών που υφίστανται εξαιτίας της συγκεκριμένης φάσης της ζωής τους συνήθως χρειάζονται δύο ως τρεις φορές υψηλότερες δόσεις ινσουλίνης σε σύγκριση με τους ενηλίκους.

Παλαιότερες εκδόσεις του «βιονικού παγκρέατος» είχαν δοκιμαστεί από την ίδια ομάδα σε ασθενείς εντός νοσοκομειακού περιβάλλοντος. Τώρα επήλθαν τελειοποιήσεις στο λογισμικό της συσκευής, ενώ παράλληλα για πρώτη φορά η συσκευή επικοινώνησε με ένα «έξυπνο» κινητό τηλέφωνο. Κάθε πέντε λεπτά το smartphone λάμβανε ασύρματα μέτρηση σακχάρου από έναν τοποθετημένο στον ασθενή μετρητή, την οποία και χρησιμοποιούσε ώστε να χορηγηθεί η σωστή δόση ινσουλίνης ή γλυκαγόνης. Μάλιστα το «έξυπνο» κινητό τηλέφωνο διέθετε μια εφαρμογή στην οποία ο ασθενής εισήγε πληροφορίες αμέσως πριν από το γεύμα του. Η εφαρμογή απλώς ρωτούσε τον ασθενή αν το γεύμα του θα ήταν πρωινό, μεσημεριανό ή βραδινό και αν οι υδατάνθρακες (αποτελούν την πιο επικίνδυνη κατηγορία για αύξηση του σακχάρου) που θα κατανάλωνε θα ήταν σε ποσότητες συνηθισμένες, μεγαλύτερες ή μικρότερες από το συνηθισμένο. Με τον απλό αυτόν τρόπο υπολόγιζε ακριβώς τις ανάγκες του ασθενούς για ινσουλίνη.

Στη δοκιμή των ενηλίκων συμμετείχαν 20 άτομα ενώ σε εκείνη των εφήβων 32. Ολοι οι ασθενείς ακολουθούσαν τον φυσιολογικό τρόπο ζωής τους - έτρωγαν ό,τι ήθελαν, ασκούνταν, εργάζονταν ή πήγαιναν βόλτα. Το σημαντικό, κατά τους ερευνητές, ήταν ακριβώς το ότι η συσκευή έδωσε πολύ καλά αποτελέσματα σε πραγματικές συνθήκες. Τα τόσο ενθαρρυντικά αυτά αποτελέσματα έχουν ήδη οδηγήσει σε νέες επιπρόσθετες κλινικές δοκιμές στις οποίες οι εθελοντές θα «φορέσουν» το βιονικό πάγκρεας επί 11 ημέρες - τα ευρήματά τους αναμένονται σύντομα. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μπόλτον, «οι δοκιμές της προηγμένης έκδοσης του βιονικού παγκρέατος δίνουν ελπίδα ότι κάποια ημέρα οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 δεν θα ασχολούνται με τη νόσο τους 24 ώρες το 24ωρο επτά ημέρες την εβδομάδα».

Οριστική θεραπεία με βλαστικά;

Ανθρώπινα β-κύτταρα του παγκρέατος που προέκυψαν από εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα και δημιούργησαν «νησίδια» στον ιστό γύρω από τους νεφρούς ποντικού. Η εικόνα ελήφθη δύο εβδομάδες μετά τη μεταμόσχευση όταν τα κύτταρα είχαν ήδη θεραπεύσει τον διαβήτη τύπου 1 στο ζώο. (Φωτογραφία: Douglas Melton)

Το δεύτερο, ακόμη πιο πρόσφατο επίτευγμα, στο οποίο αναφέρεται ο πρόεδρος της EASD, δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα και συγκεκριμένα στις 9 Οκτωβρίου στην επιθεώρηση «Cell» και ανήκει σε ειδικούς του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ με επικεφαλής τον καθηγητή Ιατρικής, εκ των διευθυντών του Ινστιτούτου Βλαστικών Κυττάρων του Χάρβαρντ Ντάγκλας Μέλτον - έναν επιστήμονα που αναζητεί εδώ και τρεις δεκαετίες μια οριστική λύση ενάντια στον διαβήτη τύπου 1, καθώς από αυτόν πάσχει τόσο ο γιος του όσο και η κόρη του. Η ερευνητική ομάδα του δρος Μέλτον πέτυχε να δημιουργήσει στο εργαστήριο εκατοντάδες εκατομμύρια ινσουλινοπαραγωγά β-κύτταρα του παγκρέατος από ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα. Μάλιστα τα κύτταρα που δημιουργήθηκαν στο εργαστήριο μεταμοσχεύθηκαν σε ποντίκια. Μέσα σε λιγότερο από 10 ημέρες από τη μεταμόσχευση θεράπευσαν τον διαβήτη τύπου 1 στα πειραματόζωα, ενώ συνεχίζουν να παράγουν ινσουλίνη εδώ και αρκετούς μήνες.

Για να επιτευχθεί η διαφοροποίηση των βλαστικών κυττάρων οι επιστήμονες μελέτησαν εξονυχιστικά επί έτη τη γονιδιακή λειτουργία των β-κυττάρων σε ποντίκια, βατράχους αλλά και σε ανθρώπινα κύτταρα. Κατάφεραν να τη μιμηθούν με χρήση ειδικών χημικών και αυξητικών παραγόντων.

Ο καθηγητής Μπόλτον επισημαίνει: «Είναι η πρώτη φορά που επιτυγχάνεται η δημιουργία τόσο μεγάλων αριθμών λειτουργικών β-κυττάρων στο εργαστήριο με βάση τα ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα. Η έρευνα αυτή αποτελεί μια μεγάλη νίκη του πεδίου των βλαστικών κυττάρων, που δίνει υποσχέσεις για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 1, ωστόσο υπάρχουν ακόμη εμπόδια, με κυριότερο το γεγονός ότι ο διαβήτης τύπου 1 είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα και έτσι, αν δεν βρεθεί κάποια λύση, ακόμη και τα νέα κύτταρα που θα μεταμοσχευθούν θα καταστραφούν από τον οργανισμό των ασθενών». Σε δηλώσεις του προς τους δημοσιογράφους μετά τη δημοσίευση στο «Cell» ο δρ Μέλτον παραδέχθηκε αυτό το «αγκάθι». Οπως είπε, μια λύση θα ήταν η λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων από τους ασθενείς ώστε ο οργανισμός τους να μην απορρίψει τα μεταμοσχευμένα κύτταρα. Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη καλύτερη λύση που αφορά συσκευές που θα μοιάζουν με κάψουλες οι οποίες θα είναι φτιαγμένες από ειδικά υλικά και θα καλύπτουν τα κύτταρα προστατεύοντάς τα. Με στόχο τη δημιουργία τέτοιων συσκευών η ομάδα του βρίσκεται σε συνεργασία με ειδικούς του ΜΙΤ που έχουν ήδη δημιουργήσει περιβλήματα από αλγινικό οξύ τα οποία προστατεύουν τα νησίδια του Langerhans στο πάγκρεας όπου «κατοικούν» τα β-κύτταρα.

Βαριατρικές επεμβάσεις και νέα φάρμακα

Από τον διαβήτη τύπου 1 στον διαβήτη τύπου 2 και, σύμφωνα με τον πρόεδρο της EASD, υπάρχουν και σε αυτό το πεδίο εξελίξεις που χαρίζουν καλύτερη ποιότητα και ποσότητα ζωής στους ασθενείς. «Με δεδομένο ότι ο διαβήτης "θερίζει" στα παχύσαρκα άτομα, πρόσφατα στοιχεία έδειξαν πως οι βαριατρικές επεμβάσεις βοηθούν πολύ και στον έλεγχο της νόσου. Παράλληλα τα ανάλογα του GLP-1, του γλυκαγονόμορφου πεπτιδίου 1 που βρέθηκε ότι ρυθμίζει τα μεταγευματικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, αποδείχθηκε ότι μειώνουν την ανάγκη για ινσουλίνη στους διαβητικούς τύπου 2 - διότι μην ξεχνούμε ότι και το 30% των διαβητικών τύπου 2 είναι ινσουλινοθεραπευόμενοι. Εχουν εμφανιστεί πλέον και τέτοια αντιδιαβητικά φάρμακα εβδομαδιαίας δράσης που βοηθούν πολύ στην καθημερινότητα των ασθενών». Μάλιστα τέτοιου είδους ουσίες όπως η λιραγλουτίδη φαίνεται μέσα από μελέτες ότι μπορούν να πιάνουν «με έναν σμπάρο πολλά τρυγόνια» χτυπώντας, εκτός από τον διαβήτη, την παχυσαρκία, ακόμη και τις επιπτώσεις της νόσου Αλτσχάιμερ!

Κατά τον ειδήμονα, το σημαντικότερο όλων ώστε να βγούμε νικητές απέναντι στον διαβήτη είναι η πρώιμη διάγνωση αλλά και η σωστή, συνεχής παρακολούθηση των ασθενών για πιθανόν επιπλοκές. Μας δίνει το παράδειγμα της Βρετανίας, όπου «όλοι οι διαβητικοί λαμβάνουν ένα τηλεφώνημα με το οποίο καλούνται να προσέλθουν μία φορά τον χρόνο για εξετάσεις ώστε να αποφευχθούν επιπλοκές όπως η αμφιβληστροειδοπάθεια που οδηγεί σε τύφλωση, η νεφρική νόσος αλλά και οι ακρωτηριασμοί. Κάτι τέτοιο θα έπρεπε να συμβαίνει και στην Ελλάδα, στην οποία όμως, όπως έχω δει από πολλά ταξίδια μου για διαλέξεις, πρέπει να συμβούν και άλλα πολλά. Πώς μπορεί ένας διαβητικός να ρυθμιστεί μόνο με φάρμακα όταν καπνίζει και μετακινείται μόνο με το αυτοκίνητό του;».

Πάσχει ο ένας στους δέκα Ελληνες!

Για να συνεχίσουμε τη ρητορική του βρετανού καθηγητή θα ερωτήσουμε και εμείς το πώς θα κληθεί ο διαβητικός στη χώρα μας να προσέλθει για εξετάσεις όταν δεν ξέρουμε καν πόσοι είναι οι διαβητικοί στην Ελλάδα; Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας, παθολόγο - διαβητολόγο, διευθυντή ΕΣΥ στο Γ' Παθολογικό Τμήμα - Διαβητολογικό Κέντρο του Γενικού Νοσοκομείου Νικαίας κ. Αλέξη Σωτηρόπουλο, «εκτιμάται ότι οι διαβητικοί στην Ελλάδα που έχουν διαγνωστεί είναι περί το 1 εκατομμύριο, ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 35%-45% που πάσχει από διαβήτη και δεν το γνωρίζει. Ολα αυτά όμως είναι μόνο εκτιμήσεις μέχρι στιγμής. Το καλό νέο είναι ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα εκπονείται μελέτη στον γενικό πληθυσμό από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με διάφορες επιστημονικές εταιρείες, τα αποτελέσματα της οποίας θα ανακοινωθούν τον ερχόμενο Μάρτιο στην Αθήνα στο πλαίσιο του Πανελληνίου Διαβητολογικού Συνεδρίου. Η έρευνα διεξήχθη σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού, ενώ ελήφθησαν και δείγματα αίματος. Τα αποτελέσματα αναμένεται να μας δώσουν για πρώτη φορά μια καλή εικόνα για τον επιπολασμό, τον έλεγχο και τις επιπλοκές του διαβήτη αλλά και άλλων νόσων του ελληνικού πληθυσμού».

Η οδύσσεια του έλληνα διαβητικού

Ενας από τους (πολλούς) σκοπέλους που έχουν να αντιμετωπίσουν οι διαβητικοί στην Ελλάδα είναι ότι αρκετά από τα 16 Διαβητολογικά Κέντρα που λειτουργούν εντός νοσοκομείων υπολειτουργούν. «Αν φύγει ο διευθυντής, η θέση δεν αναπληρώνεται και το κέντρο κλείνει» σημειώνει ο κ. Σωτηρόπουλος. Ενας δεύτερος σκόπελος αφορά την έλλειψη σωστής εκπαίδευσης αρκετών γιατρών που ασχολούνται με τον διαβήτη. «Ηδη από το καλοκαίρι η Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία έφερε ένα προσχέδιο το οποίο αναφέρει ότι η εξειδίκευση στον διαβήτη πρέπει να διαρκεί δύο χρόνια και οι γιατροί να περνούν από εξετάσεις». Ενας τρίτος σκόπελος είναι ότι οι διαβητικοί τύπου 2 έχουν 10% συμμετοχή στα φάρμακά τους (εκτός από τους ινσουλινοεξαρτώμενους τύπου 1, στους οποίους η ινσουλίνη χορηγείται δωρεάν). Και μέσα στην κρίση, ακόμη και αυτή η συμμετοχή, η οποία μάλιστα σε ό,τι αφορά τα νεότερα ακριβά φάρμακα ανεβαίνει, αποτελεί πολυτέλεια για πολλούς ασθενείς.

Του λόγου το αληθές αποδεικνύει περιστατικό που συνέβη πρόσφατα σε καλή συνάδελφο. Στο κέντρο της Αθήνας μια γλυκύτατη κυρία τη σταμάτησε λέγοντάς της πως είναι διαβητική και χρειάζεται βοήθεια καθώς δεν έχει χρήματα να πάρει τα φάρμακά της. Τα παραδείγματα αυτά - μαζί με τους σκοπέλους, για να μην ξεχνιόμαστε - είναι ολοένα και περισσότερα, όπως μας επιβεβαιώνει ο κ. Χρήστος Δαραμήλας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων - Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ), ο οποίος είναι βιολόγος, με μεταπτυχιακές σπουδές στον διαβήτη και ασθενής με διαβήτη τύπου 1 εδώ και 32 έτη. «Εχουμε επανειλημμένως ρωτήσει το υπουργείο Υγείας και το ΚΕΣΥ για ποιον λόγο οι διαβητικοί τύπου 2 πρέπει να πληρώνουν συμμετοχή για την ινσουλίνη τους. Το μέσο κόστος της συμμετοχής είναι 12 ευρώ τον μήνα - ανάλογα όμως με τις ανάγκες του ασθενούς μπορεί να είναι και πολύ μεγαλύτερο - και η απάντηση είναι ότι τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 χρησιμοποιούν περισσότερη ινσουλίνη. Μα αυτό δεν συμβαίνει πάντα - ένας διαβητικός τύπου 2 μπορεί να χρειαστεί περισσότερη ινσουλίνη από έναν τύπου 1. Μέσα στην κρίση πολλά ανασφάλιστα άτομα δεν έχουν να πληρώσουν την ινσουλίνη τους με αποτέλεσμα να μην την παίρνουν. Αλλά και στις ταινίες μέτρησης μπαίνει ένα πλαφόν μέσα στον μήνα, με αποτέλεσμα ασθενείς να μένουν ακάλυπτοι. Για παράδειγμα, ένας ασθενής με διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνει ινσουλίνη δικαιούται 100 τεμάχια ταινιών τον μήνα, τη στιγμή που κατά μέσον όρο για να γνωρίζει την κατάστασή του πρέπει να κάνει 6-8 μετρήσεις την ημέρα».

Θετική πρωτοβουλία του υπουργείου Υγείας

Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη Πέμπτη με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη ο υπουργός Υγείας κ. Μάκης Βορίδης ανακοίνωσε την κάλυψη από τον ΕΟΠΥΥ των αναλώσιμων για τους διαβητικούς ασθενείς που δεν έχουν ασφαλιστική ικανότητα. Σύμφωνα με τον υπουργό, η δαπάνη των αναλώσιμων, όπως π.χ. ταινίες μέτρησ ης σακχάρου, ενέσεις κ.ά., υπολογίζεται βάσει των στοιχείων του ΕΟΠΥΥ σε περίπου 250.000 ευρώ τον μήνα. Το υπουργείο Υγείας πλέον αναζητεί τη νομική φόρμουλα για την κάλυψη αυτής της σημαντικής δαπάνης των ανασφάλιστων ασθενών, αν δηλαδή θα γίνει με υπουργική απόφαση ή με τροπολογία.

Πάντως σε δηλώσεις του στο «Βήμα» μετά την ανακοίνωση ο πρόεδρος της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ ανέφερε χαρακτηριστικά: «Στην Ελλάδα παλάτια χτίζουμε μόνο με τα λόγια. Δεν υπάρχουν δομές από το υπουργείο Υγείας για τους ανασφάλιστους, οι οποίοι και σήμερα καταφεύγουν στα κοινωνικά φαρμακεία για να λάβουν τα φάρμακά τους και τα αναλώσιμα. Παρά τις προσπάθειες των εθελοντών, τα κοινωνικά φαρμακεία εμφανίζουν τρομερές ελλείψεις τόσο σε ταινίες μέτρησης όσο και σε νέας γενιάς ινσουλίνες. Χωρίς δομές πώς ακριβώς θα προμηθεύσει τις ταινίες το υπουργείο στους ασθενείς;».

Κατά τον κ. Δαραμήλα, σε τρομερό αδιέξοδο, το οποίο δεν φαίνεται να τελειώνει, βρίσκονται και οι ασφαλισμένοι της Πρόνοιας - περισσότερα από 80.000 άτομα - που λόγω αδυναμίας λαμβάνουν τις ινσουλίνες τους, τις βελόνες αλλά και τις ταινίες μέτρησης του σακχάρου από τα φαρμακεία των νοσοκομείων. «Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τα φαρμακεία δεν έχουν να τα δώσουν και οι διαβητικοί ψάχνουν απεγνωσμένα ολόκληρη την Αθήνα για να βρουν τα απαραίτητα. Και κάποιες φορές δεν τα βρίσκουν - φαντάζεστε το κόστος για την υγεία και τη ζωή τους».

Φανταστείτε τώρα το κόστος για τη ζωή ενός μικρού παιδιού με διαβήτη τύπου 1 (και την υποθήκευση του μέλλοντός του) όταν εν έτει 2014 το νηπιαγωγείο ή το δημοτικό σχολείο δεν το δέχεται λόγω της νόσου του για να μη φέρει ευθύνη. Και όμως είναι αλήθεια, όπως ανέφερε μέσα στην εβδομάδα που μας πέρασε στους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης κατά του Νεανικού Διαβήτη (ΠΕΑΝΔ) κυρία Σοφία Μανέα. Η κυρία Μανέα ζει τα τελευταία 24 χρόνια με «σύντροφο τον διαβήτη» και, όπως η ίδια είπε, «υπάρχει στην καθημερινότητά μου αλλά δεν είναι ο κυρίαρχος, ο κυρίαρχος είμαι εγώ». Στάθηκε στο ότι το στίγμα του διαβήτη πρέπει να σταματήσει διότι «οδηγεί ασθενείς στο να βάζουν το πρόβλημα στο ντουλάπι, να ντρέπονται για αυτό και εκείνο να γιγαντώνεται». Και τόνισε ότι και οι ίδιοι οι ασθενείς πρέπει να εκπαιδεύονται σωστά, να συμμορφώνονται με τις υποδείξεις των γιατρών και να ακολουθούν έναν τρόπο ζωής που θα τους κάνει να κυριαρχήσουν επάνω στη νόσο τους.

Ολα αυτά απαιτούν όμως... χάραξη ακριβείας με «διαβήτη» των σωστών πολιτικών, της κατάλληλης εκπαίδευσης των γιατρών και των ασθενών ώστε κάποια ημέρα η 14η Νοεμβρίου να είναι μια πραγματική γιορτή.

ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ
Το πρώτο Μητρώο στην Ελλάδα
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα υλοποιείται το Μητρώο Ασθενών με Διαβήτη από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης, επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και επιστημονικός συνεργάτης - επισκέπτης καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, «το Μητρώο θα αναπτυχθεί πιλοτικά σε επτά διαβητολογικά κέντρα της χώρας από τις αρχές Δεκεμβρίου».

Ο κ. Σουλιώτης εξηγεί ότι το Μητρώο βασίζεται σε μια διαδικτυακή εφαρμογή, προσβάσιμη σε εξουσιοδοτημένους χρήστες στα διαβητολογικά κέντρα, και συνιστά την πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια να μετρηθεί η επιβάρυνση του συστήματος υγείας εξαιτίας του διαβήτη, όχι μόνο με επιδημιολογικούς όρους αλλά και με όρους ανάλωσης υπηρεσιών υγείας στη βάση πραγματικών δεδομένων φακέλων ασθενών, τα οποία συλλέγονται προοπτικά και συνδυάζονται για την παραγωγή δεικτών αποτελέσματος. «Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι τα Μητρώα "χτίζονται" μεν πάνω στα στοιχεία ενός φακέλου ασθενούς, εν τούτοις δομούν εξαρχής την πληροφορία του φακέλου με τέτοιον τρόπο ώστε αυτόματα τα δεδομένα να συνδυάζονται για την παραγωγή δεικτών αποτελέσματος, κλινικών, διοικητικών και οικονομικών, οι οποίοι μπορούν να ενημερώσουν τεκμηριωμένα  την απόφαση πολιτικής υγείας».

ΝΕΑ ΜΕΛΕΤΗ
Ρυθμισμένος μόνο ο 1 στους 10!
Ενας αρρύθμιστος ασθενής με διαβήτη κοστίζει διπλάσια στο κράτος από έναν ρυθμισμένο, όπως είχε δείξει μελέτη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, εξαιτίας των πολλαπλών εξετάσεων, των επισκέψεων στους γιατρούς και των επιπλοκών, με κύρια τα καρδιαγγειακά νοσήματα (επτά στους δέκα διαβητικούς θα πεθάνουν από καρδιαγγειακό επεισόδιο), που θα εμφανίσει. Συγκεκριμένα, το μέσο άμεσο ιατρικό κόστος ανά ασθενή με διαβήτη τύπου 2 ανά έτος ανέρχεται σε περίπου 1.300 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου του κόστους των επιπλοκών. Το κόστος αυτό όμως διαφοροποιείται σε 983 ευρώ για ασθενείς με ρυθμισμένο διαβήτη και σε 1.570 ευρώ για τους μη ρυθμισμένους διαβητικούς (αν συμπεριληφθούν οι επιπλοκές, το κόστος εκτοξεύεται στα 2.900 ευρώ).

Η ρύθμιση σε όλα τα επίπεδα που γλιτώνει τελικώς τον ασθενή από επιπλοκές και θάνατο αποτελεί έναν «γρίφο για γερούς λύτες», όπως έδειξε μελέτη ειδικών του Διαβητολογικού Ιατρείου του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων η οποία αναμένεται να παρουσιαστεί στο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης στις αρχές Δεκεμβρίου στην Αθήνα. Οπως μας εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής της Β' Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, στην οποία ανήκει το Διαβητολογικό Ιατρείο, κ. Μωυσής Ελισάφ, «προχωρήσαμε σε αναδρομική μελέτη που βρίσκεται σε εξέλιξη με βάση τα στοιχεία των φακέλων 1.000 ασθενών με διαβήτη. Θελήσαμε να δούμε πόσοι από τους ασθενείς αυτούς κατάφεραν να πετύχουν τους διαφορετικούς στόχους που απαιτούνται ώστε να μειωθούν τα καρδιαγγειακά επεισόδια, οι μικροαγγειακές επιπλοκές στα μάτια και στους νεφρούς αλλά και οι θάνατοι». Οι διαφορετικοί αυτοί στόχοι αφορούν τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, της «κακής» LDL χοληστερόλης αλλά και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, που αποτελεί τον δείκτη για τα επίπεδα σακχάρου του αίματος τις τελευταίες εβδομάδες ως μήνες.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, περίπου 6 στους 10 ασθενείς της μελέτης πέτυχαν τον στόχο σε ό,τι αφορούσε την αρτηριακή πίεση (δηλαδή, τιμές κάτω από 140 χιλιοστά στήλης υδραργύρου - mmHg - για τη συστολική και κάτω από 80 mmHg για τη διαστολική). Σε ό,τι αφορούσε την LDL χοληστερόλη, ο στόχος για κάτω από 70 mg/dl αίματος (ο οποίος στη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών είναι πράγματι άκρως επιθετικός) επετεύχθη από το 35% των ασθενών. Σχετικά με τα επίπεδα της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (που πρέπει να είναι στο 7%), αυτά τα επέτυχε το 54,4% των ασθενών. Τελικώς όμως μόνο ένας στους 10 πέτυχε όλους τους στόχους μαζί. Τι αποδεικνύει αυτό; Ο κ. Ελισάφ απαντά ότι «απαιτείται εντατική και πολυπαραγοντική προσέγγιση των ασθενών, συνολική θεώρηση της νόσου τους, αν θέλουμε να σώσουμε ζωές».


ΠΩΣ ΝΑ ΕΝΤΟΠΙΣΕΤΕ ΤΟΝ ΔΙΑΒΗΤΗ

Τα ύποπτα συμπτώματα

• Συχνουρία/πολυουρία

• Πολυδιψία

• Αύξηση της όρεξης

• Απώλεια βάρους

• Κόπωση

• Ελλειψη ενέργειας και συγκέντρωσης

• Αίσθημα μυρμηγκιάσματος και μούδιασμα στις παλάμες ή στις πατούσες

• Θόλωση της όρασης

• Συχνή εμφάνιση λοιμώξεων

• Αργή επούλωση πληγών

Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως ξαφνικά και έντονα σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1, αλλά στον διαβήτη τύπου 2 μπορεί να είναι ήπια ή και απόντα, γεγονός που καθιστά άκρως δύσκολη τη διάγνωσή του

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ 18/11/2014