Η γρίπη των πτηνών «ξαναχτυπά»

Εμφανίστηκε σε πουλερικά σε Γερμανία, Ολλανδία, Βρετανία - πρόκειται για το στέλεχος Η5Ν8 το οποίο είναι άκρως παθογόνο και μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  23/11/2014 05:45

Τα πτηνά μπορεί να αποτελέσουν για άλλη μια φορά απειλή γρίπης για την ανθρωπότητα;

 

Μπορεί να μη μας είχε λείψει - ούτε σε εμάς που γράφουμε ούτε σε εσάς που διαβάζετε - η γρίπη των πτηνών, αλλά φαίνεται ότι εμείς της... λείψαμε και είπε να κάνει (επαν)εμφάνιση. Προς το παρόν η γνωστή μας άγνωστη με τα «πολλά πρόσωπα» - αφού διαφορετικά στελέχη του ιού της γρίπης προσβάλλουν πτηνά και ορισμένα εξ αυτών και ανθρώπους - έχει δώσει το «παρών» σε φάρμες της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Βρετανίας, πλήττοντας πουλερικά και όχι ανθρώπους (κάτι που όλοι απεύχονται να συμβεί, χωρίς όμως να μπορούν να εξασφαλίσουν ότι δεν θα γίνει). Οσο για το «πρόσωπο» που μας δείχνει, αυτή τη φορά ονομάζεται Η5Ν8. Αγνωστο στους πολλούς (ευτυχώς), αλλά επειδή η... γνωστή μας έχει αποδείξει ότι ξέρει να μας εκπλήσσει καλό θα ήταν να το γνωρίσουμε - ελπίζουμε όχι προσωπικά.

Η5Ν8: συμπτώματα και θύματα

Το Η5Ν8 είναι ένα στέλεχος του ιού της γρίπης το οποίο «χτυπά» κυρίως το αναπνευστικό σύστημα των πτηνών προκαλώντας χαρακτηριστικά συμπτώματα γρίπης, όπως ο πυρετός, τα ρίγη, ο βήχας και η αδυναμία. Το πιο γνωστό ξέσπασμά του ως σήμερα είχε λάβει χώρα το 1983 στην Ιρλανδία, όταν αρχικώς πουλερικά σε δύο φάρμες εμφάνισαν τα χαρακτηριστικά συμπτώματα γρίπης, όπως επίσης διάρροια και νευρικότητα. Σταδιακά πτηνά σε πολλές φάρμες της περιοχής νόσησαν, χωρίς μάλιστα να μπορεί να επιβεβαιωθεί σύνδεση μεταξύ των περιστατικών στα διαφορετικά εκτροφεία. Τελικός απολογισμός: 8.000 γαλοπούλες, 28.000 κοτόπουλα και 270.000 πάπιες σφαγιάστηκαν. Οι εξετάσεις στο εργαστήριο έδειξαν ότι οι γαλοπούλες ήταν και οι πιο «ευάλωτες» στο Η5Ν8.

Τώρα, 30 και πλέον έτη αργότερα, το συγκεκριμένο στέλεχος δείχνει και πάλι τα «δόντια» του στην Ευρώπη. Ο «συναγερμός» ξεκίνησε την περασμένη Κυριακή από την Ολλανδία, όπου εμφανίστηκαν κρούσματα του Η5Ν8 σε φάρμα με πουλερικά - μέχρι στιγμής το στέλεχος έχει εντοπιστεί σε 150.000 πτηνά ενώ την περασμένη Πέμπτη επλήγη και δεύτερη γειτονική φάρμα. Μέσα στην εβδομάδα που πέρασε γρίπη των πτηνών έκανε την εμφάνισή της και σε φάρμα με πάπιες στο Ανατολικό Γιορκσάιρ της Βρετανίας - επιβεβαιώθηκε λίγο μετά ότι επρόκειτο για το ίδιο στέλεχος. Και οι δύο χώρες έχουν ήδη επιβάλει αυστηρά μέτρα προχωρώντας στη θανάτωση χιλιάδων πουλερικών και στη δημιουργία ζωνών παρακολούθησης σε μεγάλη ακτίνα γύρω από τις πληγείσες φάρμες, ενώ υπάρχει και απαγόρευση της μεταφοράς πουλερικών και αβγών για κάποιο διάστημα. Σημειώνεται ότι νωρίτερα μέσα στον Νοέμβριο το στέλεχος Η5Ν8 χτύπησε και φάρμα στη Βορειοανατολική Γερμανία. Οι αρμόδιοι διερευνούν τώρα αν όλες αυτές οι περιπτώσεις συνδέονται μεταξύ τους.

Ποιος είναι ο «ένοχος» για τον καινούργιο συναγερμό; Σύμφωνα με αξιωματούχους δεν είναι άλλος από τα άγρια μεταναστευτικά πουλιά που ταξιδεύουν προς τον Νότο για να ξεχειμωνιάσουν. Ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας των Ζώων Μπερνάρ Βαλά ανέφερε ότι τροφές που προορίζονται για τα πουλερικά στις φάρμες μπορεί να επιμολύνθηκαν από τα άγρια μεταναστευτικά πτηνά. «Αν η τροφή είναι εκτεθειμένη και ένα άγριο πτηνό πλησιάσει και τη φάει, αυτό είναι αρκετό ώστε να μολυνθούν τόσο αυτή όσο και τα πτηνά της φάρμας που θα την καταναλώσουν».

Μπορεί να μεταφερθεί στον άνθρωπο

Το για ποιον λόγο το Η5Ν8 ανησυχεί τους αρμοδίους, πέρα από τις τεράστιες οικονομικές ζημίες που μπορεί να σημάνει για τους πτηνοτρόφους και τις εξαγωγές πουλερικών και αβγών διαφορετικών χωρών, εξηγεί από μόνη της ανακοίνωση της ολλανδικής κυβέρνησης: «Αυτό το άκρως παθογόνο στέλεχος γρίπης των πτηνών είναι πολύ επικίνδυνο για τα πτηνά. Η νόσος όμως μπορεί να μεταδοθεί από τα ζώα στον άνθρωπο».

Κάτι που ως σήμερα δεν έχει ευτυχώς καταγραφεί επισήμως ποτέ. Ωστόσο οι ειδικοί δεν μπορούν να αποκλείσουν το ενδεχόμενο της μετάδοσης του στελέχους στους ανθρώπους. Και αυτό διότι ένα άλλο «εξαδελφάκι» του που προσβάλλει τα πτηνά, το γνώριμο πλέον στην ανθρωπότητα Η5Ν1, έχει αποδείξει ότι αυτού του είδους τα στελέχη έχουν την ικανότητα να μεταπηδήσουν στον άνθρωπο. Το Η5Ν1 πρωτοέκανε την εμφάνισή του στην Ασία το 2003 και έκτοτε έχουν επιβεβαιωθεί 667 ανθρώπινα κρούσματα σε 16 χώρες, με τα ποσοστά θνησιμότητας να είναι της τάξεως του 60% - μάλιστα την εβδομάδα που μας πέρασε στην Αίγυπτο κατεγράφη ένας ακόμη θάνατος γυναίκας η οποία είχε έλθει σε επαφή με μολυσμένα πτηνά στα νότια της χώρας. Πρέπει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των ατόμων που νόσησαν είχε πολύ στενή επαφή με άρρωστα ή νεκρά πουλερικά και δεν έχει αποδειχθεί ποτέ ως σήμερα εύκολος τρόπος μετάδοσης του στελέχους μεταξύ ανθρώπων. Ωστόσο οι ειδήμονες προειδοποιούν πάντα ότι τα στελέχη της γρίπης έχουν την ικανότητα μετάλλαξης, και μάλιστα ταχείας και «δριμείας» μετάλλαξης. Ετσι είναι απολύτως απαραίτητη η στενή παρακολούθηση της πορείας των στελεχών της γρίπης των πτηνών, όπως αυτό που τώρα μας «χτύπησε την πόρτα».

Ενας λόγος παραπάνω, καθώς δεν υπάρχει συγκεκριμένο εμβόλιο για τη γρίπη των πτηνών - το εποχικό εμβόλιο δεν καλύπτει ενάντια στο στέλεχος Η5Ν8 ούτε ενάντια στο Η5Ν1. Στα τέλη του 2013 η αρμόδια Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε ένα εμβόλιο για το Η5Ν1, το οποίο όμως δεν κυκλοφορεί εμπορικά. Μάλιστα, σύμφωνα με τα Κέντρα Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), το εμβόλιο δεν είναι πολύ αποτελεσματικό και πιθανότατα θα χρειάζεται η λήψη περισσότερων από μιας δόσεων. Αυτή τη στιγμή ερευνητές ανά τον κόσμο εργάζονται επάνω στην ανάπτυξη εμβολίων για διαφορετικά στελέχη της γρίπης των πτηνών, ωστόσο κανένα δεν έχει φθάσει στο επίπεδο έγκρισης.

Δεν συντρέχει άμεσος λόγος ανησυχίας

Καθησυχαστικός ήταν πάντως σε δηλώσεις του στο «Βήμα» σχετικά με το θέμα ο γενικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) δρ Μαρκ Σπρένγκερ. Οπως σημείωσε, «αυτή τη στιγμή το στέλεχος Η5Ν8 φαίνεται ότι είναι επικίνδυνο για τα πουλερικά αλλά δεν αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για τους ανθρώπους. Πιθανό κίνδυνο μετάδοσης αντιμετωπίζουν όσοι έχουν άμεση επαφή με μολυσμένα πουλερικά, αλλά και πάλι θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά σπάνιο να συμβεί αυτό. Σε αυτή τη φάση το να μπει "φρένο" στο ξέσπασμα του ιού στα πτηνά βρίσκεται στα χέρια του αγροτικού τομέα».

Καθώς όμως η Ιστορία δείχνει πως ο ιός της γρίπης «έχει φτερά» σε ό,τι αφορά το... πέταγμά του μεταξύ ειδών, είναι απολύτως απαραίτητο να υπάρξει συγκροτημένη δράση για να μπει ένα τέλος στην εξάπλωση του στελέχους Η5Ν8 της γρίπης των πτηνών τώρα, προτού πάρει... αέρα και μας απειλεί όλους.

Τα «Η» και τα «Ν»
Τα στελέχη του ιού της γρίπης, συμπεριλαμβανομένης της γρίπης των πτηνών, παίρνουν το όνομά τους από τον συνδυασμό των διαφορετικών υποτύπων δύο γλυκοπρωτεϊνών που βρίσκονται στην επιφάνειά τους: πρόκειται για την H (αιμοσυγκολλητίνη) και τη Ν (νευραμινιδάση). Με δεδομένο ότι υπάρχουν 27 υπότυποι αυτών των πρωτεϊνών, εννοεί εύκολα κάποιος ότι είναι πολλοί οι πιθανοί συνδυασμοί στελεχών που μπορούν να εμφανιστούν στα πτηνά και ίσως να πλήξουν τον άνθρωπο. Δεν έχουν όμως αποδειχθεί όλοι οι συνδυασμοί επικίνδυνοι. Οι υπότυποι Η5, Η7 και Η9 είναι εκείνοι που έχουν προκαλέσει τα πιο πρόσφατα ξεσπάσματα σε ανθρώπους και έχει αποδειχθεί ότι διαθέτουν τη μεγαλύτερη ικανότητα μετάλλαξης. Ωστόσο το μέλλον επιφυλάσσει πάντα εκπλήξεις, καθώς ο ιός της γρίπης έχει δείξει ότι διαθέτει μεγαλύτερη φαντασία από τον άνθρωπο...

Σωστό μαγείρεμα η «συνταγή» της προστασίας
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), είναι ασφαλής η κατανάλωση κρέατος, αβγών αλλά και κυνηγιού, αρκεί οι τροφές να είναι καλά μαγειρεμένες. Οι θερμοκρασίες που συνήθως χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα (έτσι ώστε σε όλα τα μέρη της τροφής η θερμοκρασία να φθάσει τουλάχιστον στους 70 βαθμούς Κελσίου) είναι ικανές να εξοντώσουν τον ιό. Ο ΠΟΥ τονίζει επίσης ότι πρέπει να τηρούνται όλα τα μέτρα υγιεινής κατά την προετοιμασία του φαγητού - προετοιμασία των πουλερικών με γάντια, πλύσιμο του ξύλου κοπής με ζεστό νερό και σαπούνι.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ 25/11/2014